Að bjarga bönkum

Nú eru rúmlega fimm ár frá því að íslensku bankarnir hrundu, rúmlega fimm ár frá því ríkistjórn Íslands áréttaði í fréttatilkynningu að innstæður í innlendum viðskiptabönkum og sparisjóðum og útibúum þeirra hér á landi yrðu tryggðar að fullu og rúmlega fimm ár frá því að þáverandi ríkisstjórn ákvað að bjarga bankakerfinu.

   Nú fimm árum seinna skuldar ríkissjóður, sem stuttu fyrir hrun var því sem næst skuldlaus, svo mikið að hætta stafar af. Til að gera sér grein fyrir því hversu mikil byrði sú skuld er á landsmönnum greiðir ríkissjóður tugi milljarða árlega í vaxtagreiðslur en þær eru nú einn stærsti einstaki útgjaldaliður ríkissjóðs.

   Það að bjarga bönkunum var sannarlega dýrkeypt og því er ekki furða að menn með einhvern vott af siðferðisvitund stígi fram og krefjist þess að í framtíðinni verði banka- og peningakerfinu breytt. Einn slíkur, formaður efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis, steig fram í fjölmiðlum fyrir ekki svo löngu og talaði fyrir því að bönkum, öðrum en Seðlabanka Íslands, yrði bannað að búa til innstæður. Reyndar hefur nefndarformaðurinn, sem er rekstrarhagfræðingur að mennt, lengi vel staðið fyrir fræðslu á peningakerfinu í fjölmiðlum og talað fyrir umbótum sem myndu hugsanlega rétta af skuldastöðu ríkissjóðs og minnka verðbólgu. Kom nefndarformaðurinn í fyrrgreindu viðtali inn á mikilvægan orsakaþátt í hruni íslenska bankakerfisins, það er að segja leyfi banka til að búa til innstæður.

   Til þess að fara stuttlega yfir okkar peningakerfi stýrir Seðlabanki Íslands því seðla- og myntmagni sem er í umferð á hverjum tíma. Það er að segja að til þess að koma í veg fyrir óhóflega peningaprentun er engum öðrum en Seðlabanka Íslands heimilt að prenta eða slá okkar gjaldmiðil. Seðla- og myntmagn er þó aðeins lítill hluti þess heildarpeningamagns sem er í umferð á hverjum tíma þar sem bankar hafa það vald að geta búið til innstæður. Eru innstæður í raun ígildi peninga þar sem fyrir utan að að þær eru gjaldgengar í viðskiptum má greiða skatta með þeim. Þessi framleiðsla á innstæðum er hluti þess ferlis sem fer af stað við það að einstaklingur tekur lán hjá banka.

   Þetta leyfi til að búa til innstæður var misnotað með svo miklum ofsa á góðærisárunum að sjálfur þjóðargjaldmiðillinn, eftir hávaxtastefnu sem orsakaði mikið innstreymi gjaldeyris sem sópaði verðbólgunni tímabundið undir teppið, lenti í miklum háskadansi með áhrifum sem sendu þjóðina í einkar óvelkomna spennitreyju gjaldeyrishafta.

   Þetta vald banka til að búa til innstæður er stór galli í núverandi banka- og peningakerfi, galli sem lýsir sér í því að bankar á góðæristímum þenja út peningakerfið eins mikið og þeir geta allt þar til þeir standa á brauðfótunum einum. Svo þegar allt hrynur er skattgreiðandinn látinn borga brúsann.

   Í okkar samfélagi eru peningaseðlar ekki notaðir í viðskiptum nema að litlu leyti. Flest öll viðskipti fara fram rafrænt í formi kortaviðskipta eða millifærslu á rafrænum innstæðum. Í góðæri þegar mikið traust er til banka halda slík viðskipti áfram án sjáanlegra vankvæða en þegar kreppir að snýst dæmið við, vantraust skapast og menn vilja í auknum mæli sjá reiðufé eða jafnvel flytja fé sitt til annarra landa þar sem ávöxtun er betri.

   Við munum öll eftir því hvað gerðist við fall íslensku bankanna. Þá hvarf traustið og allir vildu taka út reiðufé sitt þótt augljóslega gæti aðeins lítill hluti fengið sitt kærkomna reiðufé þar sem reiðufé á hvern fjárráða landsmann ekki nema örlítill hluti af lausu bankainnstæðunum.

    Í raun má segja að jafnvel þótt viljinn væri fyrir hendi þá gæti sitjandi ríkisstjórn, með einhvern vott af skynsemi, ekki gert neitt annað en að skerast í leikinn og bjarga bönkunum með einum eða öðrum hætti sé bankakreppa í uppsiglingu. Slík björgun er þó ekki án vankvæða heldur er hún í formi margra ára skuldsetningar með tilfallandi lífskjaraskerðingu.

   Það gengur ekki mikið lengur að bankar geti búið til ígildi peninga í formi innstæðna, lánað innstæðurnar út verðtryggðar á himinháum vöxtum, þanið út kerfið, stuðlað að efnahagslegum óstöðugleika, þrýst á magnþrungnar eignatilfærslur sem enda allar á því að bankinn verður ríkari og valdameiri á meðan flestir þeir sem taka lán frá bankanum verða skuldsettari og efnaminni.

   Mörg teikn eru á lofti um að bankarnir séu að hefja annað skeið taumlausrar framleiðslu á innstæðum og ef ekkert verður gert mun það hafa afdrifaríkar afleiðingar. Við skulum vona svona stuttu eftir hrun að ráðamenn þjóðarinnar sofi ekki á vaktinni.

   Raunhæf lausn er í boði eins og formaður efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis kom inn á og í henni felst að banna bönkum, öðrum en Seðlabanka Íslands, að búa til innstæður. Með því er enginn að tala fyrir því að bönkum verði bannað að lána, aðeins að þeir þurfi að eiga fyrir láninu sem þeir ætla sér að lána eða með öðrum orðum að það sé raunveruleg innstæða fyrir innstæðunni. 

 

Reykjavík 5. maí 2014
Viðar H. Guðjohnsen

 

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu þann 7. maí 2014   

Skilvirkari samgöngur

        Ekki þarf að skoða meira en eins dags mælingu á umferðaþunga í Reykjavík til þess að sannfærast um að skipulag samgangna í borginni sé ekki skilvirkt. Í upphafi vinnudags streymir umferðaþunginn inn í atvinnumiðju borgarinnar, miðbæinn, og aftur þaðan út þegar líða tekur á síðdegið.

   Að borgarbúar þurfi að sitja í umferðarteppu dag eftir dag er ekki bara tímaþjófnaður, sem hefur verulegan kostnað í för með sér, heldur valda umferðartafir aukinni mengun vegna þess að bíll sem fer bara fetið í umferðateppu eyðir meira eldsneyti en ef um hefðbundinn akstur væri að ræða. Slík sóun á eldsneyti er engum til góðs.

   Mikilvægustu framkvæmdirnar sem hægt er að fara út í til þess að auka skilvirkni umferðar í Reykjavík er Sundabrautin og fjölgun mislægra gatnamóta, koma þá gatnamót Kringlumýrabrautar og Miklubrautar fyrst upp í hugann. Til þess að flýta fyrir Sundabrautinni mætti vel skoða hvort einhverjar útfærslur af einkaframkvæmd væri hentugt fyrirkomulag.

   Skiljanlega súpa menn hveljur þegar þeir lesa um það fjármagn sem þarf til að reisa Sundabrautina og fjölga mislægum gatnamótum. Þó ber að því halda til haga að í öllum þeim ríkjum sem byggja á skilvirkum samgöngum hafa menn séð aukna hagkvæmni í slíkum fjárfestingum ekki bara í aukinni hagræðingu heldur einnig í sparnaði óbeins kostnaðar, s.s. vegna tjóns á einstaklingum og eignum enda munu skilvirkar samgöngur fækka óþarfa umferðarslysum eins og rannsóknir hafa sýnt fram á. Ofangreind atriði eru mikilvæg, bæði vegna öryggis borgaranna sem og efnahagslega.

   Samhliða þessum atriðum þá þarf að leggja aukna áherslu á atvinnuuppbyggingu í austurhluta borgarinnar. Með því má minnka þá umferð sem streymir í átt að miðbænum og stuðlar að fjölbreyttu lífi borgarbúa. Vel væri hægt að sjá fyrir sér blómlegt líf í austurhlutanum með aukinni verslun og fleiri kaffihúsum með breyttum áherslum í byggingarstíl öllum til hagsbóta.

   Þá mætti skoða þá hugmynd að hvetja til aukinnar verslunar og þjónustu á ákveðnum svæðum með markvissum aðgerðum, t.d. með svæðisbundinni lækkun á fasteignagjöldum og öðrum opinberum gjöldum á þá sem taka slaginn. 

 

Reykjavík 15. október 2013
Viðar H. Guðjohnsen

 

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu þann 17. október 2013   

Misbeiting valds

Það er sagt að stundum sé best að láta dylgjum og sleggjudómum ósvarað en stundum, stundum verður að leiðrétta rangan málflutning því að ef lygin er nógu oft sögð verður hún að sannleika.

Mikið hefur verið rætt um ábyrgð fjölmiðla og skal það skoðað sérstaklega í ljósi þess sem á eftir fylgir.

Þann 5. október síðastliðinn birtist frétt á fréttavef DV þess efnis að undirritaður, sem er prófkjörsframbjóðandi í komandi borgarstjórnarprófkjöri Sjálfstæðisflokksins, vildi láta reisa styttu af Jóni Páli Sigmarssyni við tjörnina í Reykjavík. Sannarlega er það rétt og ekkert út á þann hluta fréttarinnar að setja. Stytta af Jóni Páli er löngu orðin tímabær og sannarlega ekki í fyrsta skiptið sem slík hugmynd hefur verið viðruð.

Hins vegar ákvað viðkomandi fréttahöfundur, sem í þessu tilfelli skrifar nafnlaust undir merkjum ritstjórnar DV, að ljúka fréttinni með skírskotun í að undirritaður hefði fyrir fimm árum síðan verið ásakaður um andúð á innflytjendum fyrir það að benda á meinbugi opinna landamæra og ástand hinnar svokölluðu fjölmenningar í ríkjum á meginlandi Evrópu.

Fyrir utan það að fimm ár eru liðin frá því að undirritaður lýsti áhyggjum sínum, sem sannarlega áttu rétt á sér, er það nú einu sinni svo að undirritaður hefur sjálfur verið innflytjandi í ókunnu landi, starfað sem lyfjafræðingur í Þýskalandi og hefur séð mörg þau vandamál sem fylgja opnum landamærum.

Hápunktur fréttarinnar var þó ekki þessi fyrrgreinda skírskotun heldur upprifjun fréttamannsins á félagsskap sem á einhverjum tímapunkti ákvað að fara til lögreglunnar og leggja fram undarlega kæru. Þessi ónefndi fréttahöfundur, sem þarna skrifar í nafni ritstjórnar DV, gat þess ekki að þessi umrædda ákæra var svo fráleit að lögreglan sendi hana þar sem hún átti heima; beint í ruslatunnuna.

Niðurlag fréttarinnar dæmdi sig sjálft og hefði ekki komið til umfjöllunar ef tilgangurinn hefði ekki verið eins alvarlegur og raun bar vitni en var niðurlagið aðeins gert til að vekja upp athugasemdahjörðina sem, upp á síðkastið, hefur misboðið fólki með ummælum sem enginn lætur út úr sér nema kannski á bak við lyklaborð í múgæsing. Það tókst ekki. Hjörðin tók ekki við sér.

Stuttu seinna birtist önnur frétt undir merkjum ritstjórnar DV og virtist sú handahófskennda frétt aðeins hafa einn tilgang enda fólst engin frétt í fréttinni heldur eingöngu skrumskæling á liðnum atburð og einhver upprifjunarstund. Reynt var enn og aftur að vekja upp hjörðina sem skrifar athugasemdir við fréttir á vefnum og í þetta skiptið tókst það. Riddarar velsæmis og almannahagsmuna sem hafast við á athugasemdakerfi DV ákváðu að ausa úr skálum reiðinnar á ungan lyfjafræðing sem fyrir fimm árum skrifaði um þá galla sem fylgja galopnum landamærum og vogaði sér að segjast kristinnar trúar í útvarpsviðtali.

Það að ásaka einhvern um andúð á innflytjendum eða að dylgja um að menn séu kynþáttahatarar er alvarlegt. Það að æsa upp múginn er þó alvarlegra.

Undirritaður hefur aldrei talað fyrir andúð á innflytjendum enda sjálfur staðið í sömu sporum á meðan hann starfaði erlendis og á í þokkabótina norska ömmu sem honum þykir afar vænt um.

Undirritaður hefur sannarlega látið hin ýmsu málefni sig varða enda er það svo að honum þykir afar vænt um samfélagið sitt og þá sérstaklega borgina sína og hefur eins og fleiri lýst áhyggjum sínum yfir uppgangi erlendra glæpagengja, auknum menningarlegum óstöðugleika og ástandinu á meginlandi Evrópu.

Jafnvel í löndunum í kringum okkur er verið að fjalla um slík vandamál. Í því samhengi má benda á að frú Merkel, kanslari Þýskalands, sagði ekki alls fyrir löngu í frægri ræðu að fjölmenningarstefnan væri ónýt og orsakir vandamálanna lægju í því að sumir menningarhópar væru ekki að aðlagast hinu vestræna þjóðfélagi. Þetta er rétt og það er varla hægt að saka frú Merkel um andúð á innflytjendum fyrir það að benda á staðreyndir enda datt engum manni það í hug.

Alvarlegast í fréttaflutningi DV er þó tilgangurinn, tilgangurinn að vekja upp athugasemdahjörðina í allri sinni dýrð með það að leiðarljósi að fá hóp manna upp á móti skoðun og málefni sem ekki var verið að ræða. Það er alþekkt aðferð að ráðast á manninn en ekki boltann. Eðlilegast er að fólk með ólíkar skoðanir og ólíkar áherslur í pólitík geti rætt saman og rökrætt. Það styrkir báða aðila með því að skoðunin fær þá umræðu og nýir vinklar fást á mál. Það að reyna mála skrattann á vegginn þegar menn eru ósammála og ráðast á mann með dylgjum veikir málstað þeirra sem það gera.

Í Bretlandi á árum áður voru það fótboltabullurnar sem fóru á fótboltaleiki aðeins til þess að æsa upp múginn, sitja svo hjá og horfa á múginn berja hvorn annan. Á Íslandi, árið 2013, er það ritstjórn DV sem æsir upp múginn og vonast til að valda sem mestu tjóni.

Við hinir, við sem lendum í múgæsingnum, bíðum spakir, horfum fram á veginn, höldum áfram, stefnufastir og án uppgjafar. 

 

 

Reykjavík 9. október 2013
Viðar H. Guðjohnsen

 

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu þann 10. október 2013   

Bergdís Jónsdóttir - Minningargrein

Nú er hún góðhjartaða amma mín fallin frá og með sanni má segja að þar hvarf úr lífi mínu kona sem var bæði hjartahrein og réttsýn.

Eins og hið fallega smáblóm sem vaknar í morgunsólinni, blómstrar í logninu innan um hið græna gras, eins og hið tæra vatn sem rennur niður hlíðar fjallsins, eins og norðurljósin, stjörnurnar og tunglið sem lýsa upp hinn rauðbláan næturhimininn á rólegu vetrarkvöldi var hún amma mín alltaf bjartsýn, alltaf tær og alltaf róleg.

Það var alltaf þægilegt að vera í kringum hana ömmu mína og þurfti ekki alltaf mörg orð. Stundum var nóg að sitja í kærleiksríku umhverfi, hlusta á vindinn leika um stofugluggana og njóta þess að vera með þessari góðu konu.

Þegar ég hugsa til baka um allar þær góðu minningar sem ég hef af henni ömmu minni leitar hugur minn oftar en ekki til barndóms míns og þá einna helst til þeirra góðu dæmisagna sem hún amma mín sagði mér; sögur af hinum réttláta Salómon konungi, Samson hinum sterka, Andróklesi og ljóninu. Allt voru þetta dæmisögur um réttlæti og mikilvægi vináttu sem bæði mótuðu mig og styrktu. Aftur og aftur gat ég heyrt þessar sögur og aldrei fékk ég nóg.

Ég á sannarlega eftir að sakna þeirra tíma að sitja með henni ömmu gömlu, skjótast út í bakarí til að kaupa rúnstykki fyrir okkur bræðurna, horfa á eftir hinni duglegu konu fara í sínar daglegu gönguferðir; þrátt fyrir blindu, þrátt fyrir aldur og þrátt fyrir lélega heyrn.

Hún var sannarlega góð og dugleg kona hún amma mín. 

Ég kveð þig kæra amma,
kveð í hinsta sinn,
kærleiksríka kona,
kærleikann þinn. 

 

Reykjavík 10. júlí 2013

Viðar H. Guðjohnsen

 

Kraftmikill landsfundur

Landsfundur Sjálfstæðisflokksins er nú yfirstaðinn og kemur flokkurinn málefnalega sterkur með glæsilega forystu inn í næstu kosningar. 

   Landsfundur þessi fór einstaklega vel fram og um 1.700 landsfundarfulltrúar tóku virkan þátt í að móta stefnu flokksins. Stóð forysta flokksins sig einstaklega vel á fundinum og ber að hrósa henni fyrir frammistöðuna. 

   Af málefnunum er helst að nefna þá samþykkt um að skoða galla banka- og peningakerfisins eða eins og segir í ályktun Sjálfstæðisflokksins um efnahags- og viðskiptamál: ,,Skoða skal afleiðingar þess að banka- og fjármálastofnanir geti aukið peningamagn í umferð og þar með valdið óhjákvæmilegri verðrýrnun á gjaldmiðlinum með ábyrgðarlausri lánastefnu." 

   Þarf varla að tvítaka það að banka- og peningakerfið er gallað og kyndir undir verðbólgu, eignatilfærslur frá þeim duglegri til bankans og hættulegar efnahagssveiflur. Getur því varla neitt annað talist eðlilegra en að sérstaklega verði skoðað hvort banka- og fjármálastofnunum verði óheimilt að búa til ígildi peninga í formi lausra innstæðna og í framhaldinu að peningaútgáfa, hvort sem hún er í formi seðla, myntar eða lausra innstæðna, verði eingöngu á hendi Seðlabanka Íslands.

   Þá voru allar hugmyndir um að selja Landsvirkjun slegnar út af borðinu enda var það ljóst að það var lítill vilji fyrir því á meðal landsfundarfulltrúa. 

   Róttækar hugmyndir um að taka einhliða upp erlendan ríkisgjaldmiðil voru einnig felldar á brott en til málamiðlunar var hins vegar samþykkt að skoða alla möguleika í þeim efnum. Allir sjá þó að slík skoðun mun aðeins leiða í ljós að einhliða upptaka á erlendum ríkisgjaldmiðli er allt of kostnaðar- og áhættusöm.

   Stærsta samþykktin var þó væntanlega hin einarða afstaða landsfundarfulltrúa um að hætta skuli aðildarferli Íslands að Evrópusambandinu og það ekki tekið upp aftur án undangenginnar þjóðaratkvæðagreiðslu.

   Jafnframt mótmælti landsfundur þeirri íhlutun sendiherra Evrópusambandsins á Íslandi í stjórnmálaumræðu þjóðarinnar og taldi landsfundur, eins og segir í nýsamþykktri stjórnmálaályktun um utanríkismál, það: ,,...óhæfu að stækkunardeild ESB haldi úti starfsemi hér þar sem lagst er á sveif með einu stjórnmálaafli gegn öðrum. Evrópusambandinu verði gert að loka kynningarskrifstofu þess hér." Þessi samþykkt er afar mikilvæg í ljósi þess að það er með öllu óásættanlegt að Evrópusambandið haldi úti hérlendis áróðursstofu sem hefur mikið fjármagn milli handanna og veigrar sér ekki við að beita blekkingum. 

   Ber sérstaklega að fagna þessari samþykkt. 

   Landsfundur er æðsta vald flokksins og þar setjast menn niður og ná sátt um framgang mála. Á nýliðnum landsfundi sættust landsfundarfulltrúar, í þéttsetnum sal með yfirgnæfandi meirihluta, á að hætta aðildarferlinu og þá sátt ber að virða.

   Að öllu jöfnu er það afar mikilvægt að sjálfstæðismenn sameinist í þessum kosningum og berjist fyrir góðu gengi flokksins því sennilega hefur það aldrei verið eins mikilvægt að koma á stjórnmálalegum stöðugleika og sá stöðugleiki næst aðeins með góðu gengi Sjálfstæðisflokksins. 

 

Düsseldorf 10. mars 2013
Viðar H. Guðjohnsen

 

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu þann 12. mars 2013   

Landsfundur

Landsfundur Sjálfstæðisflokksins nálgast og með sanni má segja að mikil tilhlökkun vermi hið sanna sjálfstæðishjarta.

   Liggja nú fyrir tillögur að stjórnmálaályktunum á vefsíðu flokksins. Flestar tillögurnar, að tillögum efnahags- og viðskiptanefndar undanskildum, eru vel unnar og í anda þess sem Sjálfstæðisflokkurinn stendur fyrir.

   Þótt tillögur efnahags- og viðskiptanefndar séu ekki að öllu slæmar innihalda þær afar óábyrgar yfirlýsingar; yfirlýsingar sem eiga eftir að kynda undir leiðindi og sundrung meðal flokksmanna á þeim tímum sem samstaða er nauðsynleg.

   Ekki aðeins að lagt sé til að sjálfstæð peningastefna verði lögð af heldur er þar einnig að finna fráleita hugmynd um að selja Landsvirkjun; hugmynd sem á þessum tíma, fyrir utan það að vera galin, gerir lítið annað en að valda enn meiri reiði í samfélaginu verði henni þröngvað upp á almenning.

   Það er algjör óþarfi að varpa inn í samfélagið slíkum deilumálum og Sjálfstæðisflokkurinn þarf sannarlega ekki slíkar deilur sem vegnesti inn í komandi kosningabaráttu; deilur um hvort selja eigi Landsvirkjun eða ekki.

   Vitað er og hefur forstjóri Landsvirkjunar meðal annars bent á að orkuframleiðsla muni í náinni framtíð ekki svara eftirspurn með tilfallandi hækkun á orkuverði en hér á norðurhjara veraldar getur það ekki verið annað en lífsnauðsynlegt að bæði íslenskur almenningur og íslensk fyrirtæki hafi aðgang að orku á lágu verði. Orkustefnan á ekki að miðast við að hámarka gróða orkuframleiðslufyrirtækja. Stefnan á að miðast við að selja orkuna ódýrt til landsmanna og fyrirtækja nema að ætlunin sé að láta landsmenn búa í dimmum og köldum húsum yfir vetrarmánuðina með litlum sem engum iðnaði. Hugmyndina um sæstrenginn til Evrópu verður einnig að skoða í því ljósi því enginn vill sjá fleiri störf fara úr landi.

   Það þjónar í raun engum tilgangi að kollvarpa því góða kerfi sem við Íslendingar höfum haft; kerfi sem hefur gefið okkur umhverfi fyrir góðan iðnað, fleiri störf og bjarta vetra.

   Hugmyndina um að taka einhliða upp annan gjaldmiðil ber að afskrifa með öllu enda er slík umræða bara tímasóun. Enginn skynsamur maður telur þá óábyrgu framkvæmd í raun mögulega og hvað þá í fyrirsjáanlegri framtíð.

   Þessar ofangreindar hugmyndir eru þó ekki það eina sem ábótavant er í tillögum efnahags- og viðskiptanefndar.

   Í tillögunum er ekki einu orði minnst á að brýnt sé að koma í veg fyrir að annað eins bankahrun endurtaki sig eða það að núverandi banka- og peningakerfi ýtir undir misnotkun í stað eðlilegra viðskiptahátta, veldur miklum eignatilfærslum frá þeim duglegri til bankans og hefur ollið því að stór hluti þjóðarinnar er nú orðinn að skuldaþræl.  Þetta gallaða kerfi sem gefur bönkum kleift að auka peningamagn í umferð og draga að sér arð sem engin framleiðsla stendur undir þarf að laga og umræðuna um að færa peningaframleiðsluvaldið að fullu til Seðlabanka Íslands þarf að taka því þær breytingar eru í raun þær einu ábyrgu í stöðunni.

   Þá er í tillögunum heldur ekki minnst einu orði á tilraunir kínversk athafnarmanns að leggja undir sig, til hundrað ára, íslenskt landsvæði á stærð við Möltu en sú hugmynd hefur verið talin af flestum skynsömum mönnum ólíðandi.

   Landsfundur þarf að ræða hvort það sé í lagi að íslenskt landsvæði á stærð við Möltu sé selt eða leigt til 100 ára til kínverskra fjárfesta eða hvort jarðarkaup erlendra fjárfesta eigi yfir höfuð að vera möguleg.

   Það er að öllu ljóst að þeim landsfundarfulltrúum sem sækja efnahags- og viðskiptanefnd bíður mikið verkefni framundan og þurfa menn að mæta einbeittir og skipulagðir til fundarins. Þarf að leggja áherslu á að mynda ábyrga stefnu fyrir komandi alþingiskosningar; stefnu sem elur ekki á ófrið svona rétt fyrir kosningar. 

 

Düsseldorf 1. febrúar 2013
Viðar H. Guðjohnsen

 

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu þann 14. febrúar 2013   

Sala Landsvirkjunar

Landsfundur Sjálfstæðisflokksins nálgast og virðist sem menn séu farnir að viðra þá hugmynd fyrir næsta kjörtímabil að selja Landsvirkjun, opinbert orkuframleiðslufyrirtæki sem framleiðir 73% allrar orku á Íslandi, upp í skuldir sem mynduðust þegar banka- og peningakerfið hrundi.

   Hefur helst verið rædd sú hugmynd að selja Landsvirkjun til íslenskra lífeyrissjóða með einhverslags forkaupsrétt íslenska ríkisins sem allir eru þó sammála um að verði aldrei nýttur vegna þess hreinlega að ríkið myndi aldrei hafa bolmagn til slíkra kaupa.

   Það kann að sýnast fýsilegur kostur að selja Landsvirkjun til lífeyrissjóðanna en  þó þarf að skoða þær hugmyndir með sérstakri varfærni í ljósi þess hvernig lífeyrissjóðirnir eru reknir; sjóðir sem hafa tapað rétt undir 500 milljörðum af lífeyri landsmanna, sjóðir sem hafa skorið niður réttindi lífeyrisþega um 130 milljarða frá hruni og þurfa um 700 milljarða til að geta staðið við þær skuldbindingar sem búið er að lofa sjóðsfélögum. Hver verður til að mynda arðsemiskrafan hjá lífeyrissjóðum með slíkar skuldbindingar á bakinu? Mun þetta enda með því að orkuverð til almennings mun hækka? Gleymum því ekki að vegna legu landsins er Ísland stærri hluta ársins bæði kalt og dimmt. 

   Það þarf engan sérfræðing til að sjá að þær arðsemiskröfur sem gerðar verða til Landsvirkjunar verða gífurlegar við það eitt að illa reknir lífeyrissjóðir með miklar skuldbindingar á bakinu eignast hana. Það er vonandi ekki vilji manna að Íslendingar sitji í dimmum og köldum húsum yfir hinn langa vetrartíma.

   Þessi hugmynd um að selja Landsvirkjun hefur einnig þann stóra galla hún er óafturkræf. Landsvirkjun verður bara einkavædd einu sinni og því skulum við halda til haga. Það er engin ríkisstjórn sem mun standa fyrir ríkisvæðingu þótt orkuverð fari hér upp í hæstu hæðir með tilfallandi lífskjaraskerðingu.

   Þá er það einnig spurnarefni hvort Landsvirkjun verði eins og Hitaveita Suðurnesja seld fyrir krónur sem svo hríðfalla í verði enda liggur það fyrir að krónan gæti hrunið. Það væri nú varla gott að selja fyrirtæki sem framleiðir 73% orku landsins fyrir einhverjar krónur sem verða svo verðlausar.

   Í þessu stóra máli er það afar nauðsynlegt að skynsemin fái að ráða för en ekki enn ein hugmyndin, sem gengur þvert á vilja þjóðarinnar, um róttækar breytingar á kerfi sem hefur reynst okkur Íslendingum vel. Slík hugmynd mun bara valda illindum og deilum.

   Þess vegna er það afar nauðsynlegt að landsfundur Sjálfstæðisflokksins leggist gegn öllum áformum um að einkavæða Landsvirkjun enda á slíkur ágreiningur ekki að vera það vegnesti sem flokkurinn ætlar með inn í komandi kosningar; ágreiningur um hvort einkavæða eigi Landsvirkjun eða ekki.

   Slík deila er ekki eitthvað sem þjóðin þarf á þessum tímapunkti. Væri frekar betra að skoða hvað þarf að laga í banka- og peningakerfinu fyrst og laga það sem laga þarf. Koma á stöðugleika og skera niður hjá hinu opinbera.

   Það liggur ekkert á að einkavæða Landsvirkjun. Það liggur hins vegar á að koma á nauðsynlegum umbótum í peninga- og bankakerfinu, umbótum sem geta meðal annars lækkað skuldir hins opinbera. Gleymum ekki að heilbrigt banka- og peningakerfi er lífæðin í heilbrigðu viðskiptaumhverfi.

   Það er von flestra landsmanna að næsta ríkisstjórn, sem verður vonandi ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks, fari ekki að valda enn meiri reiði og deilum í samfélaginu um eitthvað mál sem má bíða. Vegnestið okkar á ekki að vera ágreiningur um hvort einkavæða eigi Landsvirkjun eða ekki. Ítrekað skal að þjóðin þarf ekki slíkan ágreining; svo sannarlega ekki. 

 

Düsseldorf 28. janúar 2013
Viðar H. Guðjohnsen

 

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu þann 1. febrúar 2013   

Þræll bankans

Það eru yfir fjögur ár liðin frá kerfishruni alþjóðlega bankakerfisins og hruni íslensku bankanna.

   Þó af einhverjum undarlegum ástæðum hefur Alþingi Íslendinga eytt meiri tíma í að rífast innbyrðis um hvort umbylta eigi stjórnarskránni, hvort umbylta eigi fiskveiðistjórnunarkerfinu, hvort afsala eigi sjálfstæðinu með inngöngu í Evrópusambandið eða hin og þessi mál er viðkoma ekki þeim kerfisgalla sem liggur bæði í banka- og peningakerfinu sem slíku.

   Sjálfsagt er að ræða öll þessi fyrrgreindu mál á yfirvegaðan hátt en þó er brýnna að koma í veg fyrir að annað eins bankahrun endurtaki sig; því það er nefnilega svo að ef haldið er áfram með óbreytt banka- og peningakerfi mun það enda með hörmungum.

   Það þarf að ræða það að núverandi banka- og peningakerfi ýtir undir misnotkun í stað eðlilegra viðskiptahátta, veldur miklum eignatilfærslum frá þeim duglegri til bankans og hefur ollið því að stór hluti þjóðarinnar er nú orðinn að skuldaþræl.

  Þennan stórfellda kerfisgalla sem gerir bönkum kleift að auka peningamagn í umferð, þenja með því út kerfið og geta í framhaldinu tekið til sín hagnað sem ekki er til þarf að laga.

   Til þess að útskýra þetta betur skulum við örstutt skoða banka- og peningakerfið okkar og þennan umrædda kerfisgalla sem þarf að laga.

   Í okkar peningakerfi stýrir Seðlabanki Íslands því seðla- og myntmagni sem er í umferð á hverjum tíma og til þess að koma í veg fyrir óhóflega peningaprentun, sem hæglega gæti orðið tilfellið sé hún í höndum hagsmunaaðila, er engum öðrum en Seðlabanka Íslands heimilt að prenta eða slá okkar gjaldmiðil; enda myndi óhófleg peningaprentun enda með hörmungum og verðrýrnun á gjaldmiðlinum.

   Seðla- og myntmagn er þó aðeins lítill hluti þess heildarpeningamagns sem er í umferð á hverjum tíma þar sem bankar hafa það vald að geta búið til rafrænar óbundnar innstæður eða svokallaðar rafkrónur. Þessi rafræna peningaframleiðsla er hluti þess ferlis sem fer af stað við það að einstaklingur tekur lán hjá banka.

   Þetta ferli, það er að segja hvernig bankar geta aukið peningamagn í umferð, hefur fengið afar litla umfjöllun í umræðunni um bankahrunið á Íslandi en ef skoðuð eru gögn um peningamagn í umferð, sem finna má á vefsíðu Seðlabanka Íslands, má sjá hvernig peningamagn í umferð vex nánast óheft frá einkavæðingu bankanna; enda höfðu þá þeir sem stýrðu bönkunum fjárhagslegan ávinning á því að auka peningamagn í umferð.

   Gerum okkur grein fyrir því að seðla og myntmagn í umferð er aðeins um 40 milljarðar á meðan hinar rafrænu óbundnu innstæður sem bankarnir sköpuðu úr engu eru um 1000 milljarðar sem gerir það að verkum að við bankahrun njóta bankar alltaf baktryggingar frá ríkinu því án baktryggingar myndi gjaldmiðlaþurrð einkenna bankahrun og gjaldmiðlaþurrð myndi valda algjöru upplausnarástandi. Slík baktrygging er hins vegar afar dýrkeypt og getur snögglega gert skuldlausan ríkissjóð að afar skuldsettum ríkissjóð. Ríkisstjórn sem sér um skuldsettan ríkissjóð fer oftar en ekki í að skera niður í heilbrigðisþjónustu, hækka skatta og selja eignir svo dæmi séu nefnd.

   Fyrir utan þær hættulegu efnahagssveiflur sem slík peningaframleiðsla skapar getur hún hæglega orðið til þess að tiltölulega skuldlaust þjóðfélag getur á stuttum tíma orðið skuldum vafið. Þetta gerðist á Íslandi og er enn að gerast.

   Í raun má segja að núverandi kerfi þrýsti á afar magnþrungnar og hættulegar eignatilfærslur sem enda allar á því að bankinn verður ríkari og valdameiri á meðan flestir þeir sem taka lán frá bankanum verða skuldsettari og efnaminni.

   Umræðuna hvernig koma megi í veg fyrir að bankar auki peningamagn í umferð, hvernig færa megi þessa rafrænu peningaframleiðslu til Seðlabanka Íslands, þarf að taka og það þarf að taka hana fyrr en seinna. 

 

 

Düsseldorf 14. nóvember 2012
Viðar H. Guðjohnsen

 

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu þann 17. nóvember 2012   

Niðurrifstal fjármálaráðherra

Þeir uppskera mikla fyrirlitningu þeir einstaklingar sem tala niður sinn eigin þjóðargjaldmiðil; enda er það svo að slíkir einstaklingar, sem hvorki hafa trú á sinni eigin þjóð né sjálfstæðinu, geta beinlínis verið hættulegir efnahagsástandi þjóðarinnar séu þeir komnir í valdastöður.

   Það leið ekki langur tími frá því að Katrín Júlíusdóttir, hinn nýi fjármálaráðherra Íslands, tók við Fjármálaráðuneytinu þar til hún fór að grafa undan þjóðargjaldmiðlinum. Málaði fjármálaráðherrann afar dökka mynd af íslensku krónunni við alþjóðlegu fréttastofuna Bloomberg, lýsti henni sem gjaldmiðli í dauðateygjunum, sagði m.a. að ef Íslendingar vildu halda áfram í krónuna þyrfti þjóðin að búa við gjaldeyrishöft til frambúðar og til að toppa fáviskuna ákvað fjármálaráðherrann að loka augunum fyrir upplausnarástandinu á evrusvæðinu með því að benda á evruna sem einhverja framtíðarlausn fyrir íslensku þjóðina. Fyrir utan niðurrifstalið lætur enginn heilvita einstaklingur út úr sér slíka fávisku um evrusvæðið á þessum tímum.

   Skiljanlega vill enginn halda í núverandi peningakerfi þar sem bankar stýra að stærstum hluta því peningamagni sem er í umferð og geta með því skapað stórhættulegar efnahagssveiflur, þanið út kerfið og tekið til sín hagnað sem ekki er til en þrátt fyrir það er engin þörf fyrir niðurrifstal á erlendri grundu. Á erlendri grundu eiga íslenskir stjórnmálamenn að koma fram sem órjúfanleg og samstíga heild sem vinnur að hagsmunum Íslands.

   Varla er það í verkahring fjármálaráðherra Íslands að vera með niðurrifstal um þjóðargjaldmiðilinn, niðurrifstal sem mun engu áorka öðru en hugsanlega verri lífskjörum á Íslandi og minni tiltrú á íslensku þjóðinni.

   Það er erfitt að gera sér grein fyrir því hvað fer í gegnum huga slíkra ráðamanna. Er undirlægjuháttur þeirra orðinn svo mikill að þeir finna einhverja þörf á því að upphefja sig á kostnað þjóðarinnar og það á einhvern afar undarlegan og sjúkan máta? Varla geta þeir ráðamenn sem gefa út slíkar yfirlýsingar verið það sjálfumglaðir að þeir telja niðurrifstal á erfiðum tímum uppbyggilegt.

   Það er í raun alveg ótrúlegt að fjármálaráðherra þjóðar skuli gefa út svona yfirlýsingar og hlýtur að teljast einsdæmi. Varla myndi fjármálaráðherra Noregs halda sínu starfi ef hann færi í slíka niðurrifsstarsemi á norsku krónunni. 

   Fjármálaráðherra sem fer um erlend ríki og lýsir yfir veikleikum Íslands og stundar slíka niðurrifsstarfsemi er ekki á vetur setjandi. Væri honum nær að vinna sína vinnu og að berjast fyrir betra peningakerfi á Íslandi.

   Íslenska krónan er okkar styrkur, hún er hluti af sjálfstæðinu og með krónuna sem gjaldmiðil geta Íslendingar skapað, frjálsara, jafnara og betra þjóðfélag.

 

 

Düsseldorf 12. október 2012
Viðar H. Guðjohnsen

 

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu þann 22. október 2012   

Valdníðsla Evrópusambandsins

Þeir fara nú því sem næst huldu höfði, hinir svokölluðu evrópusinnar; þeir sem eitt sinn fóru mikinn í neikvæðnistali sínu í garð fullveldis og frelsis íslensku þjóðarinnar.

   Jafnvel forsætisráðherra þjóðarinnar, sem var fremstur í flokki þeirra sem keyrðu aðildarumsókn Íslendinga að Evrópusambandinu í gegnum Alþingi, þorir ekki lengur að nefna aðildar- og aðlögunarferlið í stefnuræðu sinni.

   Hinn almenni Íslendingur furðar sig á því hvert þessir menn sem vilja lúta valdi ráðamanna í Brussel fóru; því varla gufuðu þeir upp. Sennilega eru þeir í felum vegna þeirra frétta sem nú berast frá Brussel; fréttir sem segja frá þeim viðskiptaþvingunum Evrópusambandsins gegn Íslandi sem Evrópuþingið samþykkti þann 12. september síðastliðinn.

   Þing Evrópusambandsins (sem á að vera friðarbandalag vinaþjóða) hefur nú eftir allt það sem gekk á í Icesave deilunni, eftir allar þær hótanir sem Evrópusambandið beitti í þeirri deilu, samþykkt að beita viðskiptaþvingunum í deilu sem snýst um hvort við Íslendingar megum veiða makríl og það í okkar eigin landhelgi.

   Skömmin hlýtur að vera mikil hjá þeim sem tala fyrir aðild Íslands að Evrópusambandinu um þessar mundir en við skulum ekki gleyma því að þeir eru lúmskir og hafa þessir sömu einstaklingar til að mynda, ef út í það er farið, lengi vel barist gegn íslenskum sjávarútvegi og íslenskum landbúnaði með afar ljótum aðferðum m.a. undir því yfirvarpi að ,,auka erlenda fjárfestingu". Virðist sem að í þeirra augum sé allt slæmt sem íslenskt er og virðist þeim sárna sérstaklega þegar þeir sjá þjóðina auka samheldni sína í kringum sjálfstæðið; þess vegna þrátt fyrir þeirra tímabundnu felur koma þeir að lokum til baka.

   Þessir svokölluðu evrópusinnar, sem með miklum undirlægjuhætti, voru til að mynda fyrstir til að heimta að ríkið myndi borga tap banka sem ekki aðeins voru í einkarekstri heldur þar að auki voru staðsettir á Bretlandseyjum og í Niðurlöndum; með því vildu þeir varpa erlendum skuldum óreiðumanna yfir á hina íslensku þjóð með tilfallandi lífskjaraskerðingu, gjaldmiðilsveikingu og auknum skattaálögum. Skal því einnig haldið til haga að þessir sömu menn voru einnig fyrstir til að heimta óeðlilega háar lántökur frá erlendum sjóðum, lántökur sem nú eru farnar að vinda upp á sig.

   Mönnum er spurn um hverslags stjórnvöld leyfa slíka aðför og slíkar kúganir af hálfu Evrópusambandins eins og þær sem voru samþykktar á Evrópuþinginu þann 12. september. Menn sem styðja stjórnarandstöðuna spyrja sig einnig um hvar hún sé á þessum erfiðu tímum.

   Illa er komið fyrir þjóðinni þegar þingmenn hennar sofa og rífast innbyrðis um hver er betri og hver er verri þegar stormur er í aðsigi. Þessi aðför Evrópusambandsins er þó ekki okkar eina vandamál.

   Rétt eins og nefnt var hér að ofan þá er skuldastaða þjóðarinnar orðin afar óhugnarleg; það óhugnarleg að þjóðin þarf að borga árlega vexti hátt í það sem samsvarar að reka hér gott heilbrigðiskerfi á ári hverju.

   Þessi alvarlega staða hlýtur að vekja einhverja til umhugsunar.

   Að öllu jöfnu er mikið verk framundan og þessi sofandaháttur alþingismanna er farinn að vera nokkuð óþolandi. Það þjónar litlu að gagnrýna það sem aflaga fer ef  engin breytingaráætlun er til staðar. Það sjá allir skynsamir menn að núverandi bankakerfi, sem gefur bönkum það vald að auka peningamagn í umferð, er rammgallað og veldur miklum og hættulegum efnahagssveiflum.

   Það sjá einnig allir skynsamir menn að það er ekkert réttlæti fólgið í því að sum fyrirtæki fái fleiri milljarða afskriftir og fái að halda áfram rekstri sínum í óbreyttri mynd. Slíkt umhverfi skekkir samkeppnisstöðu og fælir frá sterka aðila sem íhuga fjárfestingar; því enginn vill fjárfesta í samkeppnisumhverfi sem mismunar.

   Menn mega ekki kikna í hnjánum í hvert sinn sem einhver sérhagsmunaaðili sem vill halda í óbreytt og ónýtt bankakerfi stígur fram. Það eru aðeins mannleysur sem kikna í hnjánum og hlaupa í felur. Menn eiga heldur aldrei að gefast upp og menn eiga aldrei að láta ranglæti viðgangast.

 

Düsseldorf 2. október 2012
Viðar H. Guðjohnsen

 

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu þann 11. október 2012