Aš bjarga bönkum

Nś eru rśmlega fimm įr frį žvķ aš ķslensku bankarnir hrundu, rśmlega fimm įr frį žvķ rķkistjórn Ķslands įréttaši ķ fréttatilkynningu aš innstęšur ķ innlendum višskiptabönkum og sparisjóšum og śtibśum žeirra hér į landi yršu tryggšar aš fullu og rśmlega fimm įr frį žvķ aš žįverandi rķkisstjórn įkvaš aš bjarga bankakerfinu.

   Nś fimm įrum seinna skuldar rķkissjóšur, sem stuttu fyrir hrun var žvķ sem nęst skuldlaus, svo mikiš aš hętta stafar af. Til aš gera sér grein fyrir žvķ hversu mikil byrši sś skuld er į landsmönnum greišir rķkissjóšur tugi milljarša įrlega ķ vaxtagreišslur en žęr eru nś einn stęrsti einstaki śtgjaldališur rķkissjóšs.

   Žaš aš bjarga bönkunum var sannarlega dżrkeypt og žvķ er ekki furša aš menn meš einhvern vott af sišferšisvitund stķgi fram og krefjist žess aš ķ framtķšinni verši banka- og peningakerfinu breytt. Einn slķkur, formašur efnahags- og višskiptanefndar Alžingis, steig fram ķ fjölmišlum fyrir ekki svo löngu og talaši fyrir žvķ aš bönkum, öšrum en Sešlabanka Ķslands, yrši bannaš aš bśa til innstęšur. Reyndar hefur nefndarformašurinn, sem er rekstrarhagfręšingur aš mennt, lengi vel stašiš fyrir fręšslu į peningakerfinu ķ fjölmišlum og talaš fyrir umbótum sem myndu hugsanlega rétta af skuldastöšu rķkissjóšs og minnka veršbólgu. Kom nefndarformašurinn ķ fyrrgreindu vištali inn į mikilvęgan orsakažįtt ķ hruni ķslenska bankakerfisins, žaš er aš segja leyfi banka til aš bśa til innstęšur.

   Til žess aš fara stuttlega yfir okkar peningakerfi stżrir Sešlabanki Ķslands žvķ sešla- og myntmagni sem er ķ umferš į hverjum tķma. Žaš er aš segja aš til žess aš koma ķ veg fyrir óhóflega peningaprentun er engum öšrum en Sešlabanka Ķslands heimilt aš prenta eša slį okkar gjaldmišil. Sešla- og myntmagn er žó ašeins lķtill hluti žess heildarpeningamagns sem er ķ umferš į hverjum tķma žar sem bankar hafa žaš vald aš geta bśiš til innstęšur. Eru innstęšur ķ raun ķgildi peninga žar sem fyrir utan aš aš žęr eru gjaldgengar ķ višskiptum mį greiša skatta meš žeim. Žessi framleišsla į innstęšum er hluti žess ferlis sem fer af staš viš žaš aš einstaklingur tekur lįn hjį banka.

   Žetta leyfi til aš bśa til innstęšur var misnotaš meš svo miklum ofsa į góšęrisįrunum aš sjįlfur žjóšargjaldmišillinn, eftir hįvaxtastefnu sem orsakaši mikiš innstreymi gjaldeyris sem sópaši veršbólgunni tķmabundiš undir teppiš, lenti ķ miklum hįskadansi meš įhrifum sem sendu žjóšina ķ einkar óvelkomna spennitreyju gjaldeyrishafta.

   Žetta vald banka til aš bśa til innstęšur er stór galli ķ nśverandi banka- og peningakerfi, galli sem lżsir sér ķ žvķ aš bankar į góšęristķmum ženja śt peningakerfiš eins mikiš og žeir geta allt žar til žeir standa į braušfótunum einum. Svo žegar allt hrynur er skattgreišandinn lįtinn borga brśsann.

   Ķ okkar samfélagi eru peningasešlar ekki notašir ķ višskiptum nema aš litlu leyti. Flest öll višskipti fara fram rafręnt ķ formi kortavišskipta eša millifęrslu į rafręnum innstęšum. Ķ góšęri žegar mikiš traust er til banka halda slķk višskipti įfram įn sjįanlegra vankvęša en žegar kreppir aš snżst dęmiš viš, vantraust skapast og menn vilja ķ auknum męli sjį reišufé eša jafnvel flytja fé sitt til annarra landa žar sem įvöxtun er betri.

   Viš munum öll eftir žvķ hvaš geršist viš fall ķslensku bankanna. Žį hvarf traustiš og allir vildu taka śt reišufé sitt žótt augljóslega gęti ašeins lķtill hluti fengiš sitt kęrkomna reišufé žar sem reišufé į hvern fjįrrįša landsmann ekki nema örlķtill hluti af lausu bankainnstęšunum.

    Ķ raun mį segja aš jafnvel žótt viljinn vęri fyrir hendi žį gęti sitjandi rķkisstjórn, meš einhvern vott af skynsemi, ekki gert neitt annaš en aš skerast ķ leikinn og bjarga bönkunum meš einum eša öšrum hętti sé bankakreppa ķ uppsiglingu. Slķk björgun er žó ekki įn vankvęša heldur er hśn ķ formi margra įra skuldsetningar meš tilfallandi lķfskjaraskeršingu.

   Žaš gengur ekki mikiš lengur aš bankar geti bśiš til ķgildi peninga ķ formi innstęšna, lįnaš innstęšurnar śt verštryggšar į himinhįum vöxtum, žaniš śt kerfiš, stušlaš aš efnahagslegum óstöšugleika, žrżst į magnžrungnar eignatilfęrslur sem enda allar į žvķ aš bankinn veršur rķkari og valdameiri į mešan flestir žeir sem taka lįn frį bankanum verša skuldsettari og efnaminni.

   Mörg teikn eru į lofti um aš bankarnir séu aš hefja annaš skeiš taumlausrar framleišslu į innstęšum og ef ekkert veršur gert mun žaš hafa afdrifarķkar afleišingar. Viš skulum vona svona stuttu eftir hrun aš rįšamenn žjóšarinnar sofi ekki į vaktinni.

   Raunhęf lausn er ķ boši eins og formašur efnahags- og višskiptanefndar Alžingis kom inn į og ķ henni felst aš banna bönkum, öšrum en Sešlabanka Ķslands, aš bśa til innstęšur. Meš žvķ er enginn aš tala fyrir žvķ aš bönkum verši bannaš aš lįna, ašeins aš žeir žurfi aš eiga fyrir lįninu sem žeir ętla sér aš lįna eša meš öšrum oršum aš žaš sé raunveruleg innstęša fyrir innstęšunni. 

 

Reykjavķk 5. maķ 2014
Višar H. Gušjohnsen

 

Grein žessi birtist ķ Morgunblašinu žann 7. maķ 2014   


Skilvirkari samgöngur

Ekki žarf aš skoša meira en eins dags męlingu į umferšažunga ķ Reykjavķk til žess aš sannfęrast um aš skipulag samgangna ķ borginni sé ekki skilvirkt. Ķ upphafi vinnudags streymir umferšažunginn inn ķ atvinnumišju borgarinnar, mišbęinn, og aftur žašan śt...

Misbeiting valds

Žaš er sagt aš stundum sé best aš lįta dylgjum og sleggjudómum ósvaraš en stundum, stundum veršur aš leišrétta rangan mįlflutning žvķ aš ef lygin er nógu oft sögš veršur hśn aš sannleika. Mikiš hefur veriš rętt um įbyrgš fjölmišla og skal žaš skošaš...

Bergdķs Jónsdóttir - Minningargrein

Nś er hśn góšhjartaša amma mķn fallin frį og meš sanni mį segja aš žar hvarf śr lķfi mķnu kona sem var bęši hjartahrein og réttsżn. Eins og hiš fallega smįblóm sem vaknar ķ morgunsólinni, blómstrar ķ logninu innan um hiš gręna gras, eins og hiš tęra vatn...

Kraftmikill landsfundur

Landsfundur Sjįlfstęšisflokksins er nś yfirstašinn og kemur flokkurinn mįlefnalega sterkur meš glęsilega forystu inn ķ nęstu kosningar. Landsfundur žessi fór einstaklega vel fram og um 1.700 landsfundarfulltrśar tóku virkan žįtt ķ aš móta stefnu...

Landsfundur

Landsfundur Sjįlfstęšisflokksins nįlgast og meš sanni mį segja aš mikil tilhlökkun vermi hiš sanna sjįlfstęšishjarta. Liggja nś fyrir tillögur aš stjórnmįlaįlyktunum į vefsķšu flokksins. Flestar tillögurnar, aš tillögum efnahags- og višskiptanefndar...

Sala Landsvirkjunar

Landsfundur Sjįlfstęšisflokksins nįlgast og viršist sem menn séu farnir aš višra žį hugmynd fyrir nęsta kjörtķmabil aš selja Landsvirkjun, opinbert orkuframleišslufyrirtęki sem framleišir 73% allrar orku į Ķslandi, upp ķ skuldir sem myndušust žegar...

Žręll bankans

Žaš eru yfir fjögur įr lišin frį kerfishruni alžjóšlega bankakerfisins og hruni ķslensku bankanna. Žó af einhverjum undarlegum įstęšum hefur Alžingi Ķslendinga eytt meiri tķma ķ aš rķfast innbyršis um hvort umbylta eigi stjórnarskrįnni, hvort umbylta...

Nišurrifstal fjįrmįlarįšherra

Žeir uppskera mikla fyrirlitningu žeir einstaklingar sem tala nišur sinn eigin žjóšargjaldmišil; enda er žaš svo aš slķkir einstaklingar, sem hvorki hafa trś į sinni eigin žjóš né sjįlfstęšinu, geta beinlķnis veriš hęttulegir efnahagsįstandi žjóšarinnar...

Valdnķšsla Evrópusambandsins

Žeir fara nś žvķ sem nęst huldu höfši, hinir svoköllušu evrópusinnar; žeir sem eitt sinn fóru mikinn ķ neikvęšnistali sķnu ķ garš fullveldis og frelsis ķslensku žjóšarinnar. Jafnvel forsętisrįšherra žjóšarinnar, sem var fremstur ķ flokki žeirra sem...

Nęsta sķša »

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband